Şanlıurfalı doktordan maymun çiçeği salgını ile ilgili açıklamalar
Şanlıurfa Mehmet Akif İnan Eğitim ve Araştırma Hastanesinde görevli Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Yüksekkaya, DSÖ'nün 14 Ağustos tarihinde M-Çiçeği salgınını uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu olarak ilan etmesi üzerine, virüs ve hastalığa dair açıklamalarda bulundu.
Dr. Yüksekkaya, 2022 yılında dünya genelinde 116 ülkedenbildirilen Maymun Çiçeği vakalarının ardından DSÖ'nün halk sağlığını tehditeden acil durum ilan ettiğini ancak 10 ay sonra hastalığın kontrol altınaalınmasıyla bu durumun Mayıs 2023'te kaldırıldığını belirtti. Ancak 2024 yılıAğustos ayı itibarıyla vaka sayılarındaki artış nedeniyle yeniden küresel acildurum ilan edilmesinin kaçınılmaz hale geldiğini ifade etti.
M-ÇİÇEĞİ NEDİR?
Dr. Yüksekkaya, M-Çiçeği virüsünün Orta ve Batı Afrika'nıntropikal yağmur ormanlarında endemik olarak görülen ve zaman zaman diğerbölgelere yayılan viral bir zoonotik hastalık olduğunu açıkladı. Hastalığın ilkolarak 1958'de maymunlarda saptandığını, cilt bulgularının çiçek hastalığınabenzemesi nedeniyle "Maymun Çiçeği" olarak adlandırıldığını belirtti.İnsanlarda ilk vaka ise 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde görüldü.
Dr. Yüksekkaya, virüsün maymunlarda tespit edilmesinerağmen, doğal rezervuarının maymunlar olmadığını, en çok kemirgenlerdenşüphelenildiğini söyledi. M-Çiçeği virüsünün, insan çiçek virüsü ile aynıaileden gelen bir DNA virüsü olduğunu belirterek, hastalığın çiçek hastalığınagöre daha az bulaşıcı ve hafif seyirli olduğunu ifade etti.
VİRÜS NASIL BULAŞIR?
Afrika'da M-Çiçeği virüsünün hayvanlardan insanabulaşmasının enfekte hayvanların kan, vücut sıvıları, deri veya mukozalezyonları ile temas veya ısırık yoluyla gerçekleştiğini açıklayan Dr.Yüksekkaya, enfekte hayvanların çiğ veya az pişmiş etlerinin tüketilmesinin derisk faktörü olduğunu belirtti. İnsandan insana bulaş ise yakın fizikseltemasla, özellikle enfekte kişinin deri lezyonlarıyla temas sonucu gerçekleşir.Ayrıca enfekte kişinin solunum salgıları da uzun süreli yüz yüze temaslardabulaşma riski taşır.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dr. Yüksekkaya, M-Çiçeği hastalığının ateş, baş ağrısı,yorgunluk, yaygın vücut ağrısı, lenf bezlerinde şişlik ve cilt lezyonlarınaneden olduğunu belirtti. Belirtilerin virüsle temastan 1-2 hafta sonra ortayaçıktığını ve ciltteki döküntülerin genellikle yüz, kol ve bacaklardagörüldüğünü ekledi. Lezyonlar kabuklanarak iyileşir ve hastalık genellikle 2-4hafta içinde geçer.
TANI VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
M-Çiçeği hastalığının tanısı, PCR yöntemi ile virüsünDNA’sının tespitiyle konulabilir. Ancak virüs kanda çok kısa süre kaldığından,kan örneklerinden tespit edilmesi zordur. Hastalık için yaygın kullanılan birilaç bulunmamakla birlikte, bazı antiviral ilaçlar ve çiçek immunglobuliniuygulanabilir. Çiçek aşısı, M-Çiçeği hastalığına karşı %85 koruyuculuk sağlamaktadır.
KORUNMA YOLLARI VE İZOLASYON
İzolasyon süresi, cilt lezyonlarının ortaya çıkışını takipeden 21 gün boyunca devam etmelidir. Hastane ortamında izolasyon gerekendurumlarda, standart enfeksiyon kontrol önlemlerine ilave olarak temasönlemleri alınmalıdır. Evde izolasyon durumunda ise kişinin kendini bir odadaizole etmesi, banyo ve tuvaletin ayrılması önerilir. Kişisel hijyenin korunmasıve ev eşyalarının temizliği için yüzde 60 alkol içeren solüsyonlar veya çamaşırsuyu kullanılmalıdır. Daha detaylı bilgiler, Sağlık Bakanlığı'nın 2022 yılındayayınladığı ve Ağustos 2024'te güncellenen M-Çiçeği Rehberi'nde yer almakta.